Heavy metal (potocznie metal) – podgatunek muzyki rockowej[1] powstały na przełomie lat 60. i 70. XX wieku w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych[2]. Grupy, które odpowiedzialne są za powstanie gatunku wprowadziły ciężkie, ostre brzmienia, z długimi, mocno przesterowanymi solówkami gitarowymi i ostrą perkusją.
Protoplastą był jeszcze hard rockowy zespół Black Sabbath, który grał mocniej niż reszta zespołów hard rockowych takich jak Led Zeppelin czy Deep Purple.
Twórcą gatunku i pierwszym zespołem heavymetalowym był Judas Priest, który w połowie lat 70. zaczął grać ciężej, niż ktokolwiek wcześniej, następnie zespół Motorhead postawił na szybkość i surowość. Działo się to w drugiej połowie lat 70. kiedy zmalało zainteresowanie przestarzałym już wówczas nurtem hard rocka, tj. zespołami takimi jak Led Zeppelin i Deep Purple, a swoje apogeum przeżywał punk rock. Wczesny heavy metal powoli się wówczas rozwijał.
Na przełomie lat 70. i 80. popularność punk rocka (który wcześniej wyparł muzykę hard rockową) zaczęła maleć a heavy metal zaczął zyskiwać coraz większą popularność, tworząc subkulturę metalowców.
W latach 80. XX wieku na samym początku dekady w Wielkiej Brytanii, po fali popularności punk rocka (mającej miejsce w późnych latach 70.) nastąpiła eksplozja heavy metalu za sprawą zjawiska nazwanego New Wave of British Heavy Metal (NWOBHM). Gatunek ten znacznie się wzmocnił za sprawą takich grup jak Judas Priest, Tygers Of Pan Tang, Saxon, Tank, Holocaust, Raven, Battleaxe, Iron Maiden czy Jaguar. Muzyka tych zespołów była znacznie mocniejsza niż muzyka hard rockowych poprzedników z lat 70. między innymi dlatego że zaczerpnięto odrobinę elementów punk rocka. Nurt tradycyjnego heavy metalu był najmocniejszy i najpowszechniejszy w pierwszej połowie lat 80. i rozprzestrzenił się na całą Europę, jednak nigdy nie zdobył dużej popularności w Stanach Zjednoczonych, gdzie w latach 1981-1983 powstawał bardziej komercyjny i złagodzony nurt – glam metal, reprezentowany przez między innymi Motley Crue i Twisted Sister, jednak ten nurt jeszcze "raczkował", dokładnie w tym samym czasie początki miał też mocniejszy i surowszy speed metal w Wielkiej Brytanii za sprawą zespołu Venom, który wprowadził więcej elementów muzyki punk, tą drogą podążały już 2 lata później zespoły takie jak Slayer, Metallica, Exciter czy Cross Fire, jednak wówczas dominował heavy metal i osiągał swój zenit pod względem ciężkości i żywiołowości.
W połowie lat 80. nadeszły zmiany: tradycyjny heavy metal zaczął stopniowo łagodnieć, część zespołów heavymetalowych zaczęła nagrywać lżejsze, bardziej komercyjne płyty, natomiast w USA triumfy święcił glam metal i jego podgatunek (reprezentowany między innymi przez Poison i Cinderella) zwany hair metal, zbliżony niemal do popowego standardu, jednak dokładnie w tym czasie ogromną popularność (zarówno w USA jak i w Europie np. w Niemczech) osiągnął znacznie bardziej surowy i brutalny metal, niż jakakolwiek wcześniejsza muzyka, reprezentowany przez "podziemne" grupy, które stworzyły znacznie bardziej agresywne, ekstremalne podgatunki. Do głównego nurtu wdarł się thrash metal, czyli jeszcze surowszy i agresywniejszy od speed metalu gatunek z większymi wpływami hardcore punkowymi, reprezentowany m.in przez Metallikę, Megadeth, Slayera, Anthrax, czyli "Wielką Czwórkę Amerykańskiego Thrash Metalu", oraz "Wielką Trójkę Niemieckiego Thrash Metalu" czyli Sodom, Destruction i Kreator. W tym okresie początki mają również inne odmiany takie jak death metal, zapoczątkowany przez zespół Possessed, czy black metal, w którego powstanie miały duży wkład grupy Venom i Bathory. Od połowy lat 90. XX wieku zaczęły się wyłaniać inne popularne podgatunki takie, jak nu metal zawierający elementy grunge'u i hip hopu, czy metalcore łączący ekstremalny metal z punkiem.